หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม (หลักสูตรปรับปรุง พ.ศ. 2567)

ปรัชญา

                   หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม มุ่งพัฒนากำลังคนด้านการจัดการเอกสาร จดหมายเหตุ และแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรม ให้เป็นผู้ที่สามารถบูรณาการศาสตร์และศิลป์มาสืบสาน ต่อยอด และพัฒนาสถาบันจดหมายเหตุและมรดกทางวัฒนธรรมไทยให้เป็นที่ยอมรับในระดับชาติและนานาชาติในฐานะแหล่งสร้างองค์ความรู้และต้นทุนเศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์ ผ่านการจัดการศึกษาที่เน้นผลลัพธ์การเรียนรู้ของนักศึกษา

ความสำคัญ

                   การปรับปรุงหลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม (หลักสูตรพหุวิทยาการ/หลักสูตรปรับปรุง พ.ศ. 2567) วางอยู่บนพื้นฐานการพัฒนาเพื่อตอบสนอง (1) นโยบายการพัฒนาประเทศไปสู่ยุคประเทศไทย 4.0 (2) การดำรงอยู่ของประเทศในยุคสังคมฐานความรู้และเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (3) ความต้องการของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งภายในและโดยเฉพาะอย่างยิ่งภายนอกที่จะเป็นแหล่งตลาดงานของมหาบัณฑิตของหลักสูตร (4) นโยบายและมาตรฐานหลักสูตรตามเกณฑ์ของกระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ประกาศคณะกรรมการมาตรฐานอุดมศึกษา และผลลัพธ์การเรียนรู้ตามมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา พ.ศ. 2565 ระดับปริญญาโท (5) ปรัชญาการการศึกษา ปณิธาน อัตลักษณ์​ วิสัยทัศน์ พันธกิจ และกรอบคุณลักษณะของบัณฑิตที่พึงประสงค์ของมหาวิทยาลัยศิลปากรและคณะโบราณคดี และ (6) แนวทางการจัดการศึกษาวิชาชีพจดหมายเหตุซึ่งกำหนดโดยสภาการจดหมายเหตุระหว่างประเทศ (International Council on Archives - ICA)
                   คณะกรรมการบริหารหลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรมได้ทำการศึกษาบริบทแวดล้อมทั้ง 6 ประการดังกล่าวและค้นพบว่า ประเทศไทยให้ความสำคัญกับการนำเอกสาร จดหมายเหตุ สารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม โบราณวัตถุ ภาพศิลปะ ซึ่งเป็นต้นทุนทาง วัฒนธรรมและภูมิปัญญาของชาติมาสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจในรูปแบบการพัฒนาให้หอจดหมายเหตุ พิพิธภัณฑ์ และหรือหอศิลป์ให้กลายเป็นแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรมและแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่จะให้ทั้งองค์ความรู้และรายได้ให้กับประเทศ แต่จำนวนบุคลากรที่จะมาจัดการในเรื่องดังกล่าวยังมีไม่เพียงพอ
                   ในประเทศไทย จำนวนหอจดหมายเหตุ หอประวัติศาสตร์ หอเกียรติยศ และแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรมในรูปแบบพิพิธภัณฑ์และหอจดหมายเหตุชุมชนทั้งในส่วนภาครัฐและเอกชนมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นตามนโยบายของประเทศที่จะส่งเสริมให้สถานที่ดังกล่าวเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และภูมิปัญญาไทย แต่จำนวนบุคลากรที่สามารถนำทฤษฎีและแนวทางปฏิบัติตามมาตรฐานสากลในเรื่องกระบวนการจัดการเอกสาร การจัดการจดหมายเหตุ การจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม และการจัดการแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรมมาประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับบริบทงานจดหมายเหตุในประเทศไทยที่จะต้องบริหารจัดการทั้งเอกสาร จดหมายเหตุ และมรดกทางวัฒนธรรมประเภทอื่น ๆ  อาทิ โบราณวัตถุ วัตถุพิพิธภัณฑ์ และศิลปวัตถุที่อยู่ในครอบครองไปด้วยนั้นยังมีไม่เพียงพอ
                   นโยบายของรัฐบาลไทยที่เริ่มให้ความสำคัญกับหลักธรรมาภิบาลของหน่วยงานภาครัฐ ที่จะต้องทำงานอย่างโปร่งใสและตรวจสอบได้ แต่ความรู้ความเข้าใจของบุคลากรในหน่วยงานราชการในเรื่องความสำคัญของเอกสารรวมทั้งเอกสารดิจิทัล ที่มีต่อการปฏิบัติงานตามหลักธรรมาภิบาลยังมีอยู่อย่างจำกัด รวมทั้งความสามารถของบุคลากร ในการวางระบบการจัดการเอกสารภายในหน่วยงานของตนให้มีประสิทธิภาพเพื่อสร้างความมั่นใจว่าเอกสารเหล่านั้นจะไม่ถูกทำลาย แก้ไข สูญหาย และสามารถค้นคืนได้ก็มีอยู่อย่างจำกัดเช่นกัน
                   นโยบายของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม  มหาวิทยาลัยศิลปากร และคณะโบราณคดีที่ต้องการสร้างหลักสูตรที่ได้มาตรฐานตามประกาศคณะกรรมการมาตรฐานอุดมศึกษาและผลลัพธ์การเรียนรู้ตามมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา พ.ศ. 2565 ระดับปริญญาโท ตอบสนองความต้องการของตลาดแรงงานในประเทศ และพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของประเทศไทย ให้เป็นผู้ที่สามารถนำเอาความรู้ที่ได้ไปพัฒนาและสร้างสรรค์องค์ความรู้และนวัตกรรม ที่สร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจได้ในยุคสังคมฐานความรู้และเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ประเทศไทยจึงต้องการหลักสูตรที่จะสามารถผลิตมหาบัณฑิตที่สามารถนำเอาความรู้ด้านการจัดการเอกสาร จดหมายเหตุ และสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรมไปพัฒนากระบวนการจดหมายเหตุ พัฒนาระบบการจัดเก็บสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม และสร้างสรรค์แหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรมเพื่อตอบโจทย์ความต้องการของประเทศ
                   ด้วยเหตุผลที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ มหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งเป็นสถาบันการศึกษาเพียงแห่งเดียวในประเทศที่เปิดสอนหลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม จึงเห็นสมควรปรับปรุงหลักสูตรดังกล่าวให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมดในหลักสูตรนี้ ตั้งแต่ ประเทศ รัฐบาล กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม มหาวิทยาลัยศิลปากร คณะโบราณคดี ผู้บริหารจัดการหลักสูตร ผู้สอน นักศึกษา มหาบัณฑิต ตลาดแรงงานและผู้ใช้มหาบัณฑิต

วัตถุประสงค์

1. ผลิตนักจดหมายเหตุและหรือบุคลากรหรือผู้ที่ปฏิบัติงานด้านการจัดการจดหมายเหตุ ที่สามารถพัฒนากระบวนการจัดการจดหมายเหตุภายในองค์กรของตนทุกกระบวนการให้ได้มาตรฐานตามแนวทางการจัดการจดหมายเหตุซึ่งกำหนดโดยสภาการจดหมายเหตุระหว่างประเทศ (International Council on Archives - ICA) และสอดคล้องกับบริบทงานจดหมายเหตุในประเทศไทย
2. ผลิตนักจัดการเอกสารและหรือบุคลากรหรือผู้ที่ปฏิบัติงานด้านการจัดการเอกสาร ที่สามารถนำหลักวิชาการทางการจัดการเอกสาร มาตรฐานสากลว่าด้วยการจัดการเอกสาร (ISO 15489) และเทคโนโลยีสารสนเทศมาประยุกต์ใช้ในการจัดการเอกสารในความรับผิดชอบของตนให้คงอยู่ เข้าถึงได้ และส่งมอบให้หอจดหมายเหตุไปจัดเก็บเป็นเอกสารจดหมายเหตุอย่างสมบูรณ์ ครบถ้วนและถูกต้องตามกฎหมาย
3. ผลิตนักจัดการแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรม ที่สามารถรับมอบ ประเมินคุณค่า อนุรักษ์จัดเก็บ และเผยแพร่เอกสาร จดหมายเหตุ สารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม โบราณวัตถุ และภาพศิลปะ ในรูปแบบแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรม โดยประยุกต์ใช้หลักการจัดการเอกสาร หลักการจัดการจดหมายเหตุ หลักการจัดการสารสนเทศ และหลักการจัดการพิพิธภัณฑ์และหอศิลป์ ให้สอดคล้องกับบริบทประเทศไทยที่ต้องการสร้างแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรมที่สามารถใช้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมได้
4. ผลิตนักวิชาการด้านการจัดการเอกสาร การจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรมที่สามารถทำวิจัยเพื่อนำองค์ความรู้ด้านการจัดการเอกสาร การจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรมมาพัฒนากระบวนงานเอกสาร กระบวนการจัดการจดหมายเหตุและสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม และกระบวนการจัดการแหล่งเรียนรู้มรดกทางวัฒนธรรมในประเทศให้เป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ